حالت موضوعی | حالت خطی

**سارا زنگویی**

*هو الوهاب*

سلام دوستان

با توجه به نزدیک شدن ماه رمضان و اجرای برنامه ختم قران در تالار تصمیم گرفتم آموخته های خودم رو واسه همه بذارم تا بقیه هم اگه مشکلشون مثل منه انشالا برطرف بشه.

توی این برنامه بر این گرفتم که همه روخوانی و روان خوانیشون تکمیله و فقط مشکل قواعد و لهجه عربیه پس تا آخر برنامه ببینیم مشکل حل میشه.

**سارا زنگویی**

*در آغاز، تلاوت قران را باید با پناه بردن به خدا شروع کرد- اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیمِ.
*مستحب است قبل از تلاوت آیه عبارت فوق را بخوانید- بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ
البته در آغاز تمامی سوره ها به غیر از سوره توبه همراه با سوره نازل شده و خواندن آن واجب است.
*نحوه وقف بر آخر کلمات
1.وقف تبدیل کردن: در این نوع وقف حرف آخر کلمه به حرف دیگری تبدیل میشود.
-وقتی آخر کلمه تاء گرد (ة) قرار دارد ،در وقف به هاء ساکن تبدیل می گردد- (اَلصَّلوةُ-اَلصَّلوهْ)،(نِعمَةٍ- نِعمَهْ) .
-در کلماتی که به تنوین نصب ( ً ) ختم شده اند،در وقف تبدیل به الف مدّی میشود- (حِسابًا-حِسابا)،(غَفُورًا- غَفُورا) .
2.وقف ساکن کردن: حرف آخر بقیه کلمات غیر از موارد بالا با هر حرکتی در هنگام وقف ساکن میشود- (کُتُبِ-کُتُبْ)،( نَفْسٍ-نَفْسْ)،(بَصیرٌ-بَصیرْ) .
3.کلماتی که حرف آخرشان ساکن است و یا به حروف مدّی ختم شده اند، بدون تغییر وقف میشوند- (سُطِحَتْ)،(اَنْزَلْنا) .
برای تمرین می توانید سوره (بَلَد) را تلاوت کرده و انواع وقف را در آن مشخص کرده و رعایت کنید.

**سارا زنگویی**

علايم وقف

به غیر از پایان آیه ها که وقف وارد است در بقیه موارد برای وقف علاماتی در نظر گرفته شده است که آنها را شرح می دهیم:

مـ :وقف لازم- وقف الزامی است و در صورت وصل ،احتمال تغییر مفهوم جمله زیاد است.

ط :وقف مطلق- تاکید میشود وقف کنید چون موضوع مورد بحث تمام است.

ج :وقف جایز- هم میتوان وقف کرد و هم میتوان وصل نمود.

ز :وقف مُجَوَّز- مانند وقف جایز است البته وصل آن بهتر است.

ص :وقف مُرَخَّص- به خاطر طولانی بودن جمله و کمبود نفس رخصت داده میشود وقف کنید.

لا :وقف ممنوع- به هیچ عنوان نباید وقف کرد.

قِلی،قِلا :وقف بهتر از وصل است.

صِلی،صِلا :وصل از وقف بهتر است.

:. :. :وقف مُعانقَة- این دو مجموعه سه نقطه ای اگر بر روی دو کلمه نزدیک به هم قرار داده شود به این معنی است که در صورت وقف بر هر یک از آنها بر دیگری نمی توان وقف کرد.

برای تمرین آیات 57 تا آخر63 سوره عنکبوت را تلاوت کرده و علایم وقف را رعایت کنید.

*در آیه 63 عنکبوت علامت م که در بالای مِن بَعدِه گذاشته شده علامت وقف نیست بلکه باید مِم بَعدِه خوانده شود.

*در مواردی که وقف ممنوع است اگر به طور اضطراری مجبور شدید وقف کنید برای شروع مجدد حتما برگردید و مجددا کلمه را وصل نمایید.

*اگر علایم ذکر شده زیاد و به خاطر سپردن آن سخت است میتوانید اینطور در نظر بگیرید که در تمام موارد وقف اشکال ندارد و میتوانید وقف کنید به غیر از علامت (لا) که وقف ممنوع است.

**سارا زنگویی**

نحوه ابتدا به همزه وصل

تلفظ کلماتی که با سکون یا تشدید شروع میشوند ،یا غیرممکن و یا مشکل است-(شْتَری)،(تَّخَذُوا)،(نْصُرْنی)

بنابراين برای سهولت تلفظ این کلمات از همزه وصل استفاده میشود.

همزه وصل یک نوع الف است که در بالای آن یک علامت صاد کوچک (صـ) دیده میشود که در ابتدا به چنین کلماتی خوانده میشود ولی در میان کلام چون نیازی به آن نیست ناخوانا می باشد. - (اِشْتَری)،(اِتَّخَذُوا)،(اُنْصُرْنی)

ودر قرآن همزه وصل برای کلمات گذاشته شده ولی حرکات آن مشخص نشده ،حركت همزه وصل در سه نوع زیر متفاوت است:

حرف:تنها حرفی که همزه وصل می گیرد الف و لام است که الف آن همزه وصل است،در حرف حرکتش مفتوح است- (اَلقَمَرُ) -نمونه ىر سوره فاتحه آیه 1

اسم: در اسم مکسور است،در قران همزه وصل بر سر اسمهای ذیل آمده است.

پسر،دختر،مرد،زن،اسم،دومذکر و مونث- (اِبن)،(اِبنَت)،(اِمرَء)،(اِمرَاَت)،(اِسم),(اِثنَی) و (اِثنَتَی) -نمونه در سوره مریم آیه 5

فعل: بقیه کلمات دارای همزه در قران فعل هستند ،پس از همزه وصل اولین حرکت متحرک را نگاه می کنیم اگر مفتوح یا مکسور بود همزه وصل ما مکسور است و اگر مضموم بود همزه وصل نیز مضموم خواهد بود. (اِفْتَدَتْ)،(اِغْفِرْلَنا)،(اُسْتُضْعِفُوا)

نکته: فقط در افعال ذیل همزه وصل در ابتدا با حركت کسره خوانده میشود:اِقْضُوا،اِبْنُوا،اِمْضُوا،اِئْتُوا،اِهْدُوا

نکته: در مورد اِئْتُوا و تمام کلماتی که در ابتدای کلمه آورده شده و همزه وصل به همزه ای دیگر به همراه ساکن وصل شده است به صورت یاء مدّی خوانده میشود.( اِئْتُوا-ایتُوا)

این مبحث ممکنه سخت به نظر بیاد ،برای همین پیشنهاد میکنم مثالهای بیشتری رو در قران پیدا کنید.

**سارا زنگویی**

در قران کریم صراحتاً تاکید شده که این کلام الهی به (ترتیل) خوانده شود.

ترتیل: تلاوت حروف و کلمات قران به صورت صحیح و شمرده همراه با تدبّر در معانی آیات است.

تجوید در لغت به معنای حسن بخشیدن است که در واقع با رعایت قواعد آن آیات کلام الله مجید، زیباتر و کامل تر تلاوت خواهد شد.

تجوید: صحیح اداء کردن هر حرف از نظر مخرج، صفات و احکام آن حرف در قرائت است.

**سارا زنگویی**

اولین قدم در تجوید تلفظ صحیح یا صحیح اداء کردن هر حرف از نظر مخرج است.

تلفظ صحیح حرکات کوتاه و کشیده.
تلفظ صحیح حروف، با کمی دقت در تلفظ حروف عربی و مقایسه آنها با تلفظ حروف فارسی مشخص میشود که فقط 10 حرف از آنها تلفظشان با زبان فارسی متفاوت است.
این حروف دهگانه عبارتند از : ث . ح . ذ . ص . ض . ط . ظ . ع . غ . و

**سارا زنگویی**

تلفظ 10 حرف ویژه

حرف ( ث ):
این حرف را باید نوک زبانی ،نازک و کم حجم تلفظ کرد.
یعنی در حالی که نوک زبان با دندانهای جلو در آرواره بالا تماس دارد ، هوا را به بیرون می دمیم،این حرف بدون اینکه صدای سوت از آن شنیده شود ،تلفظ می شود- ثَوابَ ، کَثیراً ، اَلاَجْداثْ
حرف ( ح ):
حرف (حاء) با گرفتگی خاصی در حلق ،ایجاد میشود.
مانند کسی که بخواهد پوست تخمه ای را که در حلق گیر کرده ،با فشار هوا خارج کند- اَلحَمدُ ، حُمِّلَ ، اَلرِّیاحْ
حرف ( ذ ):
حرف (ذال) مانند حرف (ثاء) از تماس نوک زبان و دندانهای بالا و با صدای نازک و کم حجم تلفظ می گردد.
دقت کنید که فشار نوک زبان بر دندانها زیاد نباشد- ذَهَبَ ، اَلذُّنُوبَ ، یُؤمَئِذْ.
حرف ( ص ):
حرف (صاد) مانند (س) تلفظ میشود ،فقط به همراه آن صدا پر حجم و درشت می گردد.
برای این کار گلو را پر حجم کنید یا باد در گلو بیاندازید.
در هنگام تلفظ (ص) نباید صدای سوت شدید شنیده شود- صِراطَ ، نَواصی ،مَحیصْ .
حرف ( ض ):
حرف (ضاد) از تماس کناره زبان با دندانهای آسیای بالا (از هر طرف که مقدور باشد)
و با صدای پر حجم و درشت تلفظ میشود- ضالّینَ ، مَغْضُوبِ ، مَریضْ .
حرف ( ط ):
حرف (طاء) مانند حرف (ت) تلفظ میشود.
با این تفاوت که صدای آن درشت و پر حجم می باشد- فَطَرَ ، طُمِسَتْ ، مُحیطْ .
حرف ( ظ ):
این حرف از تماس نوک زبان و سر دندانهای جلو آرواره بالا ایجاد میشود.
صدا در حرف (ظاء) درشت و پر حجم می گردد.
باید دقت کرد که هوا با فشار زیاد در مخرج دمیده نشود- ظالِمینَ ، عَظیمٌ ، غَلیظْ .
حرف ( ع ):
این حرف از میان حلق و به صورت نرم تلفظ میشود و گویی صدا کش می آید- عَلِمَ ، اَلْعالَمینَ ، اَلسَّمیعْ .
حرف ( غ ):
حرف (غین) از همان محل تلفظ حرف (خاء) یعنی از ناحیه حلق تلفظ شده است .
ولی صدای آن نرم و کشیده و دنباله دار است، و حالت خراش و خشونت حرف (خاء) را ندارد.
این صدا باید درشت و پر حجم باشد- غَضَبٌ ، اَلْغافِرینَ ، غَیْرَ باغْ .
حرف ( و ):
برای تلفظ (واو) نباید مثل صدای فارسی آن ،دندانهای بالا با لب پایین مماس گردد.
در اداء این حرف لبها به حالت غنچه در می آید و صدای (و) از میان دو لب خارج میشود .
باید دقت کرد که حرف واو کم حجم و نازک اداء شود- وَرَدَ ، غاوُونَ ، نَصَرُوا .
برای یادگیری تلفظ حرف (و) بهتر است از آینه کمک بگیرید.
قرائت سوره های (فاتحة الکتاب) و (اخلاص) را به لهجه عربی تمرین کنید و از این پس در نمازهایتان به این روش بخوانید.

**سارا زنگویی**

ادغام

یکی از راههای ایجاد سهولت درکلام ادغام حروف در یکدیگر است .

حروفی در یکدیگر ادغام می شوند که از لحاظ مخرج ، یا صفات مشترک نزدیک بهم باشند و در موقع تلفظ ، مزاحم هم باشند و چاره ای جز حذف یکی از آنها نیست .

ادغام در تجوید به معنای : حذف حرف ساکن و مشدّد نمودن حرف بعدی است – ( قُلْ لَهُمْ ، قُلَّهُمْ ) .

موارد ادغام در روایت حفص از عاصم :

1.هر حرفی که ساکن باشد در مثل خودش ادغام می شود – ( قَدْ دَخَلُوا ، قَدَّخَلُوا ) .

2.ب در م

ادغام باء ساکن در میم ، اما میم ساکن در ب ادغام نمی شود – ( اِرْکَبْ مَعَنا ، اِرْکَمَّعَنا ) .

3.ت - د – ط

هر کدام که ساکن باشد و دیگری بعد از آن واقع شود ، ادغام صورت می گیرد – ( اَثْقَلَتْ دَعَوَا اللّهَ ) ، ( وَدَّتْ طائِفَةٌ ) ، ( بَسَطْتَ ) .

4.ث - ذ - ظ

هر کدام که ساکن باشد و دیگری بعد از آن واقع شود ، ادغام صورت می گیرد – ( یَلْهَثْ ذلِکَ ) ، (اِذْ ظَلَمُوا ) .

5.ق در ک

ادغام قاف ساکن در کاف – ( اَلَمْ نَخْلُقْکُمْ ) .

6.ل در ر

ادغام لام در راء ، اما راء ساکن در لام ادغام نمی شود – ( قُلْ رَبّی ) .

7.ن در حروف یرملون

ادغام نون ساکن در هر یک از حروف یَرْمَلُون (ی ، ر ، م ، ل ، و ، ن ) و در غیر موارد فوق ادغامی صورت نمی گیرد – ( مَنْ یَهْدی ) ، ( مِنْ رَبِّکُمْ ) ، ( مِنْ مالٍ) ، ( اِنْ لَبِثْتُمْ ) ، ( مَنْ وُجِدَ ) ، ( عَنْ نَفْسٍ ) .

نکته : در بعضی از قرآنها این موارد رعایت شده ، حرف ساکن حذف نشده ولی برای راحتی قرائت کننده حرف بعد با تشدید ذکر شده است .

**سارا زنگویی**

در ابتدای 29 سوره از سوره های قرآن، یک یا چند حرف از حروف الفبا وجود دارد، که مجموعاً 78 حرف است که با حذف مکررات 14 حرف می شود؛ این حروف را «حروف مقطعه»، یا «حروف نورانی» گویند.

و با کنار هم قرار دادن آن‌ها جملاتی ساخته می‌شود:

«علی صراط حقّ نُمْسِکُه»؛ علی راه حق است و ما راهش را می‌پیمائیم؛

فیض کاشانی (ره) این جمله را استفاده کرده است «صراط علی حق نمسکه»؛ راه علی حق است که ما به آن تمسک جسته‌ایم.

بنا به توصیه علمای شیعه، نباید این حروف را بدون دلیل و منطق طوری تفسیر کرد که رنگ و بوی مذهبی داشته باشد چون در آن صورت معتقدین هر مذهبی می تواند این حروف را به نفع مذهب خود تفسیر نماید که این کار درستی نخواهد بود .