برخی ملاک های انتخاب همسر از منظر اهل بیت(ع)

معيارهاي انتخاب همسر از منظر اهل بيت

معيارهاي انتخاب زن

- دقت در انتخاب

الإمامُ الصّادقُ) علیه السلام ): إنّما المرأةُ قِلادَةٌ فانظُر ما تَتَقَلَّدُ، و لَيسَ لِلمرأةٍ خَطَرٌ، لا لِصالِحَتِهِنَّ و لا لِطالِحَتِهِنَّ: و أمّا صالِحَتُهُنَّ فَلَيسَ خَطَرُها الذَّهَبَ و الفِضَّةَ هِي خَيرٌ مِنَ الذَّهَبِ و الفِضَّةِ، و أمّا طالِحَتُهُنَّ فَلَيسَ خَطَرُها التُّرابَ، التُّرابُ خَيرٌ مِنها[1]

همانا زن طوق است؛ پس بنگر که چه طوقی به گردن می‌افکنی. برای زن ارزش و بهایی نمی‌توان تعیین کرد، نه برای خوب آن‌ها و نه برای بدشان. زن خوب، ارزشش طلا و نقره نیست؛ بلکه از طلا و نقره هم بهتر و ارزشمندتر است و زن بد، ارزشش خاک نیست؛ بلکه خاک هم از او ارزشمندتر است.



- كفويت

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): اَنکِحوا الاَکفاءَ و انکَحوُا فيهم وَ اختارُوا لِنُطَفِکُم[2].

به همگنان زن بدهيد و از همگنان همسر بگيريد و براي داشتن فرزند بهتر و صالح، انتخاب و گزينش کنيد.



- انگيزه‌هاي انتخاب

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): تُنکَحُ المَرأةُ لأربَعٍ: لِمالِها، وَ لِحَسَبِها، وَ لِجَمالِها، وَ لِدينِها؛ فَاظْفَرْ بِذاتِ الدِّين تَرِبَتْ يداکَ.[3]

به خاطر چهار چيز با زن ازدواج مي‌كنند: دارايي، شخصيت، زيبايي و دينداري؛ تو زن ديندار بياب تا مال بدست آوري.



- بي‌نتيجه بودن زيبايي

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): مَنْ تَزَوَّجَ امرَأةً لا يتَزَوَّجُها إلّا لِجَمالِها لَمْ يَرَ فيها ما يُحِبُّ، و مَن تَزَوَّجَها لِمالِها لا يتَزَوَّجُها إلا لَهُ وَکَلَهُ اللهُ إلَيهِ، فعلَيکُم بِذاتِ الدُِّينِ[4]

کسي که براي زيبايي زني با آن ازدواج کند آنچه دوست دارد را نخواهد ديد و کسي که براي مال زن با او ازدواج کند، خدا او را به همان مال مي سپارد، بر شما باد به زنان و دختران متدين.



- ناپايداري زيبايي و ثروت

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): لا تَزَوَّجُوا النساءَ لِحُسنِهِنَّ، فَعَسي حُسنُهُنَّ أن يردِيهُنّ، و لا تَزَوَّجُوهنَّ لِأموالِهِن، فَعَسي أموالُهُنَّ أن تُطغِيهُنَّ، و لکن تَزَوَّجُوهُنَّ علي الدُِّينِ[5].

با زنان به خاطر زیباییشان ازدواج نکنید؛ زیرا ای بسا که زیبایی آن‌ها موجب تباهی و هلاکتشان شود. برای مال و ثروت نیز با آنان ازدواج نکنید؛ زیرا چه بسا که مال و ثروتشان آنان را به طغیان و سرکشی وادارد؛ بلکه بر اساس دینداری با آن‌ها ازدواج کنید.



- كم خرج

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): أعْظَمُ النِّساءَ بَرَکَةً اَيْسَرُهُنَّ مَؤُونَةً.[6]

پر برکت‌ترين زنان، کم‌خرج‌ترين ايشان است.



- دينداري ضامن زيبايي و ثروت

الامام الصادق( علیه السلام) : إذا تَزَوَّجَ الرَّجُلُ الْمَراَةَ لِجَمالِها أو مالِها وُکِلَ إلي ذَلِکَ وَ إذا تَزَوَّجَها لِدينها، رَزَقَهُ اللهُ الجَمالَ و المال[7]

اگر کسي زني را به خاطر زيبايي و يا مال و ثروتش بگيرد، خداوند او را به همان وا مي‌گذارد. اما اگر براي دين (و ايمان) با او ازدواج كند، از جمال و مال نيز بهره‌مند مي‌گردد.



- عدم ترجيح زيبايي بر دينداري

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): لا يختارُ حُسنُ وَجهِ المَرأةِ علي حُسْنِ دِينِها.[8]

نباید حُسن صورت زن را بر حُسن دینداری او برگزید.



- دينداري و زيبايي

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): مَن تَزَوَّجَ إمرَأةً لِدِينِها و جَمالِها، کانَ لَهُ في ذلکَ سِدادٌ مِن عَوَزٍ.[9]

هر که به خاطر دینداری و زیبایی با زنی ازدواج کند، این کار مانع فقر و تنگدستی او خواهد بود.



- زيباي بي‌تربيت!

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): إيّاکُم وَ خَضْراءَ الدِّمَن قيلَ و مَا خَضراءُ الدِّمَن قالَ المَرْأةُ الحَسْناءُ في مَنبِتِ السُّوءِ[10]

اجتناب کنيد از سبزي‌هاي با طراوت در زباله‌دان. سؤال شد: مرادتان از زباله‌دان چيست؟ فرمودند: زن زيبا با تربيت بد و غلط.



- جلوه‌ي زيبايي

علي( علیه السلام ): تَزَوَّجوا سَمْراءَ، عَيْناءَ، عَجْزاءَ، مَربُوعَةً فَاِن کَرِهْتَها فَعَلَيَّ مَهرُها[11].

ازدواج کنيد با زنان و دختران گندمگون، درشت چشم، کمرباريک، ميان‌قد، چهارشانه، اگر خوشايندتان نبود، مهريه‌اش به‌عهده‌ي من.



- دوري از شهرت و خودنمايي در انتخاب

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): مَن نَکَحَ امْرَاَةً حَلالاً بِمالٍ حَلالٍ غَيْرَ أنَّه اَرادَ فَخْراً اَو رِياءً لَمْ يَزِدْهُ اللهُ عَزَّوَجَلّ بِذلِکَ إلا ذُلاًّ وَ هَواناً وَ اَقامَهُ اللهُ بِقَدْرِ ما اسْتَمْتَعَ مِنْها عَلي شَفيرِ جَهَنَّمَ ثُمَّ يَهْوي فيها سَبْعينَ خَريفاً[12]

هر کس با دختري هر چند از راه شرعي و با مال حلال ازدواج کند ليکن به قصد خودنمايي، ريا و شهرت باشد، خداوند ذلت و خواري او را افزون کند و هر لحظه او را به پرتگاه آتش نزديکتر گرداند. آنگاه در دره‌اي از دوزخ سقوط کند که پس از گذشت هفتاد سال به قعر آن رسد.



- نيكي و حسن خُلق

الامام الصادق( علیه السلام ): انظُر اَينَ تَضَعُ نَفْسَکَ وَ مَن تُشْرِکُهُ في مالِکَ و تُطْلِعُهُ عَلي دينِکَ وَ سِرِّکَ وَ اَمانَتِکَ، فَاِن کُنتَ لا بُدَّ فاعِلاً فَبِکْراً تُنْسَبُ الي الْخَير و الي حُسْنِ الخُلُق[13].

بنگر جانت را کجا قرار مي‌دهي و چه کسي را در مال و داراييت شريک مي‌سازي و چه فردي را بر دين و راز و امانتت آگاه مي‌کني. اگر تصميم به ازدواج داري، دوشيزه‌اي برگزين که به خير و نيکي و حسن خلق منسوب باشد.



- مهربان، مددكار، بي‌دردسر

الامام الصادق( علیه السلام ) : فامْراَةٌ وَلُودٌ، وَدُودٌ، تُعينُ زَوجَها عَلي دَهْرِهِ لِدُنياهُ و لاخِرَتِهِ و لا تُعينُ الدَّهرُ عَلَيه.[14]

بدان که بهترين بانوان، زناني هستند که فرزند زياد زايند و براي شوهران مهربانند و در امر دنيا و آخرت مددکار آنانند و در زندگي بر ايشان مشکل نمي‌آفرينند.



- اصيل

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): اُنظُر في أي نِصابٍ تَضَعُ وَلَدک؛ فَإنَّ العِرْقَ دَسّاسٌ[15].

بنگر که فرزند و نسل خویش را در چه ریشه‌ای قرار می‌دهی؟ زیرا رگ و ریشه تأثیر پنهانی دارد.



- خانواده

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): تَخَيَّرُوا لِنُطَفِکُم؛ فإنَّ النِّساء يَلِدْنَ أشباهَ اِخوانِهِنَّ وَ أخواتِهِنَّ[16].

برای نطفه‌های خود جایگاه مناسبی اختیار کنید؛ زیرا زنان، شبیه برادران و خواهران خودشان فرزند به دنیا می‌آورند.



- خصوصيات زن بد

رسول خدا( صلی الله علیه و آله): بدترين همسران زناني‌ هستند که بسيار لاغر و استخواني‌اند، کثيفند، لجبازند، نافرمانند و براي ديگران مي‌ميرند.[17]



- لجباز

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): و شَرُّها اللَّجُوج[18].

بدترين همسران، زنان لجبازند.



- ناسازگار

علي( علیه السلام ): شَرُّ الزَّوجاتِ مَن لا تُؤاني[19]

بدترين همسران زنان ناسازگارند.



- احمق

علي( علیه السلام ): ايّاکم وَ تَزويجَ الحَمْقاءِ فَاِنَّ صُحبَتَها بَلاءٌ وَ وَلَدَها ضِياعُ[20].

دور باشيد از ازدواج با زن احمق و بي خرد که مصاحبت او گرفتاري است و فرزند حاصل از آن ازدواج، ضايع و تباه شده است.



- بي‌بند و بار

علي( علیه السلام ): نِسْوَةٌ کاشِفاتٌ، عارباتٌ، متبرِّجاتٌ من الدّين، داخِلاتٌ فِي الفِتَنِ مائِلاتٌ الي الشَّهَوَاتِ، مُسرِعاتٌ الي اللّذّاتِ مُستَحِلاّتٌ لِلمُحَرَّّمات، في جَهَنَّمَ خالداتٌ[21].

علي( علیه السلام ) در مورد اوضاع آخرالزمان كه بدترين زمان‌هاست فرمودند: زناني پيدا مي‌شوند كه باز و برهنه‌اند، از دين خارج‌اند، در فتنه‌ها و آشوب‌ها داخلند، به شهوتراني مايلند، به لذّت‌هاي مادي و حيواني شتابانند، محرمات را حلال مي‌انگارند و در دوزخ جاودانند.



- زنان پردردسر

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): لا تَتَزَوَّجَنَّ شَهبَرَةً و لا لَهبَرَةً و لا نَهبَرَةً و لا هَيدَرَةً و لا لَفُوتاً... أمّا الشَّهبَرَةُ فالزَّرقاءُ البَذِيةُ، و أمّا اللَّهبَرَةُ فالطويلَةُ المَهزُولَةُ، و أمّا النَهبَرَةُ فالقَصيرةُ الذَّميمَةُ، و أمّا الهَيدَرَةُ فالعَجوزَةُ المُدبِرَةُ، و أمّا اللَّفُوتُ فذاتُ الوَلَدِ مِن غَيرِکَ[22].

با زن شهبره و لهبره و نهبره و هیدره و لفوت ازدواج نکن... شهبره زن چشم آبی بد زبان است و لهبره زن بلندقد و لاغر اندام و نهبره زن کوتاه قد زشت و هیدره پیرزن رو به مرگ و لفوت زنی است که از شوهر قبلی اش فرزند داشته باشد.







معيارهاي انتخاب شوهر
- دقّت در انتخاب

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): إنّما النِّکاحُ رِقٌّ، فإذا أنکَحَ أحَدُکُم وَلِيدَةً فقد أرَقَّها، فَلينظُر أحَدُکُم لِمَن يرِقُّ کَرِيمَتَهُ[23]

پیامبرخدا( صلی الله علیه و آله ): ازدواج طوق بندگی است. بنابراین، هر کس از شما دختر خود را شوهر دهد او را به بندگی داده است. پس، هر یک از شما باید بنگرد که دختر خود را به بندگی چه کسی می دهد.



- كفويت

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): اذا جاءَکُم الاَکفاء فَاَنکِحُوا و لا تَرَبَصَّوُا بِهِنَّ الحِدثانَ[24].

هرگاه همتايان از دخترانتان خواستگاري نمودند، با آن‌ها وصلت کنيد و براي آ‌ن‌ها منتظر حوادث (تلخ و شيرين) روزگار نباشيد.



- كفويت ايماني

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): المُؤمِنُ کُفْوُ المُؤْمِنَة.[25]

مرد مسلمان کفو زن مسلمان مي‌باشد.



-شرافت اسلام

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): أنکَحتُ زيدَبنَ حارِثَةَ زينبَ بنتَ جَحشٍ، و أنکَحتُ المِقدادَ ضباعَةَ بنتَ الزُّبيرِبنِ عبدِ المُطَّلِبِ، لِيعلَمُوا أنَّ أشرَفَ الشَّرَفِ الإسلامُ.[26]

من زینب دختر جحش را به ازدواج زیدبن حارثه درآوردم و ضباعه دختر زبیربن عبدالمطلب را به ازدواج مقداد، تا بدانند که بالاترین شرافت اسلام است.



- ديانت و امانت

قال الباقر( علیه السلام ): مَنْ خَطَبَ اِلَيکُم فَرضيتُمْ دينَهُ و اَمانَتَهُ فَزَوِّجُوه الاّ تَفْعَلُوهُ تَکُن فِتْنَة في الاَرضِ و فَسادٌ کبيرٌ[27]

امام باقر( علیه السلام ): هر کس براي خواستگاري دختر شما نزد شما آمد و از نظر ديانت و امانت، مورد پسند بود به او پاسخ مثبت دهيد وگرنه در روي زمين فساد و آشوبي بزرگ رخ خواهد داد.



- دين و اخلاق

الإمام الرِّضا( علیه السلام ): إن خَطَبَ إلَيکَ رَجُلٌ رَضِيتَ دِينَهُ و خُلُقَهُ فَزَوِّجهُ، و لا يمنَعکَ فَقرُهُ و فاقَتُهُ، قالَ اللهُ تعالي: (و إن يتَفَرَّقا يغنِ اللهُ کُلاًّ مِن سَعَتِهِ) و قالَ: (إن يکُونُوا فُقَراءَ يغنِهِمُ اللهُ مِن فَضلِهِ... )[28]

امام رضا( علیه السلام ): اگر مردی نزد تو به خواستگاری آمد و دین و اخلاق او را پسندیدی به وی زن بده و فقر و ناداریش مانع تو از این کار نشود. خدای تعالی فرموده است: «و اگر جدا شوند خدا هر یک را از گشایش خود بی نیاز کند» و فرموده است: «اگر تهیدست باشند خداوند از فضل و کرم خود آنان را توانگر کند».



- تأثير اعتقادي زن از مرد

الإمامُ الصّادقُ( علیه السلام ): تَزَوَّجُوا في الشُّکاکِ و لا تُزَوِّجُوهم، لأنَّ المرأةَ تَأخُذُ مِن أدَبِ الرَّجُلِ و يقهَرُها عَلي دِينِهِ[29].

از خانواده‌ای که (در حقانیت شما) تردید دارند زن بگیرید؛ امّا به آن‌ها زن ندهید؛ زیرا زن تربیت و خلق و خوی مرد را به خود می‌گیرد و مرد او را تحت تأثیر دین خود قرار می‌دهد.



- با تقوا

الإمام الحسنُ( علیه السلام ): لرجل جاءَ إلَيهِ يستَشِيرُهُ في تَزويجِ ابنَتِهِ: زَوِّجها مِن رَجُلٍ تَقِيٍّ، فإنّهُ إن أحَبَّها أکْرَمَها و إنْ أبغَضَها لَمْ يظْلِمْها[30].

امام حسن( علیه السلام ) به مردی که با ایشان درباره‌ی ازدواج دختر خود مشورت کرد، فرمود: او را به مردی باتقوا شوهر ده؛ زیرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گرامیش می‌دارد و اگر دوستش نداشته باشد، به وی ستم نمی‌کند.



- پاكدامني و تمكن

امام صادق( علیه السلام ): الکفوُ اَن يکونَ عفيفاً و عِندَه يسارٌ[31].

کفو بودن مرد و زني براي ازدواج همين است که او مردي پاکدامن باشد و از نظر مالي بتواند زندگيش را اداره کند.



- خصوصيات شوهر

پيامبر( صلی الله علیه و آله ): مي‌خواهيد راجع به بهترين مردان و با فضيلت‌ترين شوهران صحبت کنم؟ بفرماييد از جمله مردان نيک، کسي است که پارسا، پاکيزه، سخي و دست و دلواز باشد و از نظر جنسي، سالم و به دور از اغراف بوده و نسبت به پدر و مادرش نيکوکار و با خانواده‌اش نيز خوشرفتار بوده باشد آنگونه که آنان وادار شوند که در زندگي به ديگري بنا ببرند.

مي‌خواهيد بدترين شوهر و مرد را معرفي کنم؟

او همان مرد دروغگوي بهتان زننده‌ي فحاش و دشنام گوي و بخيلي است که تنها مي‌خورد، کسي را همراه خود نمي‌کند و از کمک به ديگران دريغ مي‌ورزد، خانواده و خدمتکارش را مي‌زند، در اثر بد رفتاري، اهل و عيالش را وادار به پناهندگي به غير مي‌کند و با پدر و مادرش نيز بدرفتار است.[32]



- بداخلاق

امام رضا( علیه اسلام ) در پاسخ نامه‌‌اي كه نوشته بود يکي از خويشاوندان از دختر من خواستگاري کرده ولي متأسفانه او بيمار، تندخو و بد اخلاق است. نوشتند: لا تُزَوِّجهُ اِن کانَ سَيّءَ الخُلقِ[33]؛ اگر بد اخلاق است به او دختر مده.



- شرابخوار؛ عامل جدايي

امام صادق( علیه اسلام ): مَن زَوَّج کَريمَتَهُ مِن شارِبِ خَمرٍ فَقَد قَطَعَ رَحِمَها[34].

هر کس دخترش را به عقد يک مرد شرابخوار و باده گسار در آورد براستي نسبت و خويشاوندي او را بريده است.





- شرابخوار مانند زناكار

الإمامُ الرِّضا( علیه السلام ): إياکَ أن تُزَوَّجَ شارِبَ الخَمرِ، فإن زَوَّجتَهُ فکأنّما قُدْتَ إلي الزِّنا[35].

از زن دادن به شرابخوار بپرهیز که اگر به او زن دهی چنان است که دلاّل زنا شده باشی.



-نهي از همسري شرابخوار

قال رسول‌الله( صلی الله علیه و آله ): اِنَّ شارِبَ الخَمْرِ لا يُزَوَّجُ اِذا خَطَبَ.

هر گاه ميخواره‌اي از دختر شما خواستگاري کرد، به او پاسخ ندهيد.[36]



- انحراف جنسي

إذا لَمْ تَکُنْ فاحِشَةً فَزَوّجْهُ ـ‌ يعني الخنث.

نامه: پسري از دخترم خواستگاري مي‌کند که پدري خوب دارد ليکن خودش کمي نرمش دارد: امام نوشت: اگر به حد انحراف جنسي نباشد عيب ندارد.[37]
















--------------------------------------------------------------------------------

[1]. معاني الأخبار،ج1، ص144

[2]. وسائل الشيعه، ج20، ص29

[3]. صحیح بخاري، ج7، ص12، ح4802

[4]. التهذيب، ج7، ص399

[5]. سنن ابن ماجة، 1859

[6]. مستدرک الوسائل، ج14، ص161

[7]. الکافي، ج5، ص333

[8]. کنز العمّال، ح4588، 44590

[9]. کنز العمّال، ح4588، 44590

[10]. الکافي، ج5، ص332

[11]. همان، ص335

[12]. وسائل‌الشيعه، ج20 ، ص52

[13]. الكافي، ج5، ص323

[14]. معاني الاخبار، ص318

[15]. كنز العمّال، ج15، ص855

[16]. کنز العمّال، ج16، ص295

[17]. مرآة العقول، ج20، ص13

[18]. مستدرک الوسائل، ج14، ص162

[19] مستدرک الوسائل، ج14، ص172

[20]. الکافي، ج5، ص354

[21]. من لايحضره الفقيه، ج3، ص390

[22]. بحارالانوار، ج100، ص230

[23]. همان، ص371

.[24کنز العمال، ج16، ص317 ، ش44693

[25]. الکافي، ج5، ص335

[26]. مکارم الأخلاق، ج1، ص452

[27]. الکافي، ج5، ص347

[28] بحارالانوار، ج100، ص372

[29]. همان، ص371

[30]. مکارم الأخلاق، ج1، ص446

[31]. من لا يحضره الفقيه، ج3، ص394

[32]. تهذيب الاحکام، ج7، ص400

[33]. وسائل الشيعه، ج14، ص54

[34] الکافي، ج5، ص347

[35]. بحارالانوار، ج63، ص490

[36]. وسائل الشيعه، ج14، ص53

[37]. قرب الاسناد، ص108